Wydarzenia z własnej historii, przywoływane często metodą tzw. okrągłych rocznic, dzielących przeszłość na sto i pięćdziesięciolecia winny służyć polskiemu narodowi – co rok, bo corocznie, z kalendarzowych względów są ku temu stosowne powody – do ustawicznej i sumiennej autorefleksji, a nawet pedantycznej wiwisekcji, bo nasze dzieje, bogate przecież w dni i lata dumy i chwały nie szczędzą nam również bolesnych ran przestrogi; wszystko po to, by budować nasz wspólny los na pewnych i niewzruszonych podwalinach polskiej – państwowej i narodowej – tożsamości.

Zacznijmy zatem, w porządku chronologicznym, od rocznic posiadających trwałe i konstytutywne znaczenie dla naszych uwarunkowań geopolitycznych, stanowiących przecież bezcenne przypomnienie i lekcję – szans i zagrożeń – na przyszłość.

1121 – 900 lat temu Bolesław Krzywousty wyprawia się na Pomorze Zachodnie; zmusza księcia szczecińskiego Warcisława – jako swojego lennika – do płacenia trybutu, wystawiania posiłków wojskowych oraz do przyjęcia chrztu.

1271/72 – 750 lat od zwycięstwa nad Brandenburczykami – w wojnie o Gdańsk – odniesionego przez książąt: Mściwoja II i Bolesława Pobożnego.

1321 – 700 lat od wyroku sądu papieskiego w Brześciu Kujawskim, nakazującego krzyżakom zwrot – Władysławowi Łokietkowi – Pomorza i wypłatę odszkodowania w wysokości ponad 30 tys. grzywien srebra. Wyrok pozostał na papierze.

1471 – Ważne geopolitycznie wydarzenia sprzed 550 lat. Książę moskiewski Iwan III zajmuje, pozostający dotychczas przy Litwie, Nowogród Wielki; zawiera przymierze z cesarzem Maksymilianem I przeciw polskiemu królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Iwan III poślubia bizantyńską księżniczkę Zofię i odtąd w herbie książąt moskiewskich, a potem rosyjskich carów pojawia się dwugłowy, cesarski orzeł.

21 sierpień 1471 – Syn Kazimierza Jagiellończyka, Władysław, koronowany w Pradze na króla Czech.

1521 – Równo 500 lat temu! 9 lipca, uroczyste zawieszenie – w Katedrze na Wawelu – Dzwonu Zygmunta, odlanego z armat zdobytych na wojnie z krzyżakami. Dzwon Zygmuntowski ma prawie dwa metry wysokości, przy średnicy 2,5 metra. Waży 11 ton, a do wprawienia go w ruch potrzeba ośmiu mężczyzn.

1571 – Król Zygmunt II August zapisuje w testamencie – Rzeczypospolitej – zbiór 360 arrasów.

1621 – 400 lat od bohaterskiej obrony Chocimia pod wodzą hetmana Wielkiego Litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, a po jego śmierci – regimentarza Stanisława Lubomirskiego. Armia Rzeczypospolitej, licząca 35 tys. żołnierzy polskich i 30 tys. Kozaków wytrzymała oblężenie chocimskiej, naddniestrzańskiej twierdzy, prowadzonego przez 100-tysięczną armię turecką, dowodzoną przez samego sułtana Osmana II.

1671 – 350 lat od możliwości przełomu na mapie Europy! Zwycięstwa hetmana Jana Sobieskiego nad najeźdźczą armią kozacko-tatarską Piotra Doroszenki i Selima Gireja: 26 sierpnia pod Bracławiem i 21 października pod Kalnikiem, dawały szansę na opanowanie prawobrzeżnej Ukrainy. Zawiódł dwór królewski i sam król Michał Korybut Wiśniowiecki, nie dokonując zaciągów żołnierzy i zaniedbując zwołania i wysłania na Ukrainę pospolitego ruszenia oraz hetman litewski Michał Pac, powalając swym żołnierzom rozjechać się do domów – pod pretekstem opóźnienia wypłaty żołdu.

SZYMON GIŻYŃSKI

Wybrana ikonografia, Wikipedia

Jan Matejko, „Zawieszenie Dzwonu Zygmunta”

Józef Brandt, „Bitwa pod Chocimiem”

Juliusz Kossak, „Obrona polskiego sztandaru pod Chocimiem”, 1892

Leon Kapliński, Muzeum Okręgowe w Toruniu, „Hetman Jan Karol Chodkiewicz”